Sâu vẽ bùa và biện pháp phòng trừ sâu vẽ bùa trên cây có múi
Cây có múi là loại cây ăn trái mang lại giá trị kinh tế cao, có diện tích trồng rất lớn ở nước ta. Đây cũng là nhóm cây trồng có nhiều sâu bệnh hại nhất, và trong đó sâu vẽ bùa là một trong những đối tượng gây hại nguy hiểm cho cây.
Sâu vẽ bùa có tên khoa học là Phyllocnistis citrella
Stainton, họ Phyllocnistidae, bộ Lepidoptera. Sâu vẽ bùa gây hại quanh năm khi
cây ra đọt non, gây hại nhiều vào tháng 7,8,9. Mức độ gây hại phụ thuộc nhiều
vào điều kiện thời tiết và thức ăn của sâu.
1/ Đặc điểm hình thái và sinh thái
1.1 Đặc điểm hình thái
Trứng sâu có hình bầu dục, kích thước từ 0,3 – 0,4mm, màu
trong suốt, đến lúc gần nở thì trứng có màu trắng vàng.
Ấu trùng sâu thân dẹp, không có chân. Ấu trùng mới nở dài
khoảng 0,5 mm, trong suốt. Khi Ấu trùng đẫy sức dài khoảng 4 mm và có màu vàng.
Nhộng dạng hình thoi, có màu vàng nhạt hoặc nâu đậm, dài khoảng
từ 2 – 2.5mm, hai bên thân mỗi đốt có một u lồi.
Sâu trưởng thành có kích thước nhỏ, thân dài từ 2 – 3mm.
Toàn cơ thể có có màu vàng nhạt pha màu trắng bạc. Cánh trước có hình lá liễu,
lông viền ở mép cánh màu tro, dài. Cánh sau nhỏ, có dạng hình kim, có lông phía
mép cánh màu xám đen.
1.2 Đặc điểm sinh thái
Sâu vẽ bùa có vòng đời trung bình từ 19 – 38 ngày. Sâu trưởng
thành là một loại ngài, hoạt động buổi chiều tối, ngày ẩn nấp phía mặt dưới của
lá. Sâu thường đẻ mặt dưới lá, phần lớn nằm ở hai bên gân chính. Trong vòng 2 –
30 ngày, một con sâu trưởng thành đẻ trung bình từ 70 – 80 quả trứng.
Ấu trùng mới nở ra chui vào lớp biểu bì để gây hại, ăn phần
mô mềm (tế bào nhu mô diệp lục) phía trong lá. Đường đục của ấu trùng sâu vẽ
bùa dài, có kích thước tăng dần theo độ lớn của ấu trùng.
Ấu trùng đẫy sức sẽ đục ra phía mép lá, hoá nhộng tại mép lá
gần gân lá, chỗ lá bị quăn bằng cách dùng tơ gấp lại che tổ kén.
2/ Tác hại của sâu vẽ bùa
Sâu vẽ bùa gây hại quanh năm, tuy nhiên tập trung gây hại mạnh
vào tháng 7,8,9 do thời điểm này cây ra đọt non nhiều, nguồn thức ăn dồi dào.
Điều kiện thuận lợi để sâu gậy hại thường là nhiệt độ từ 23 – 29oC, độ ẩm từ 85
– 90%.
Sâu vẽ bùa thường gây hại trên các chồi và lá non. Ngay khi
lá non vừa ra, ấu trùng sâu mới nở đục chui qua lớp biểu bì của lá để ăn phần
mô mềm trong lá, ăn đến đâu biểu bì lá phồng đến đấy, tạo thành đường hầm ngoằn
ngoèo.
Ấu trùng ăn và thải phân ngay phía sau, phân tạo thành một đường liên tục giống sợi chỉ nằm chính giữa và kéo dài theo đường đục của ấu trùng. Lớp biểu bì có thể bị bong ra hoặc trông giống như nhầy ốc sên, tạo điều kiện cho vi khuẩn Xanthomonas campestris phát sinh gây ra bệnh ghẻ loét ̣(đốm mắt cua).
Những lá bị sâu vẽ bùa gây hại bị co lại, biến dạng, quăn
queo, ảnh hưởng đến khả năng sinh trưởng và phát triển của chồi non và quá
trình quang hợp của lá ảnh hưởng đến sinh trưởng và năng suất của cây trồng.
Ở giai đoạn cây con, nếu bị gây hại thường xuyên cây sẽ còi
cọc, kém phát triển và có tán nhỏ hơn bình thường.
Cây đang trong giai đoạn cho trái, nếu bị sâu gây hại trái sẽ sần sùi, làm giảm giá trị thương phẩm, trường hợp nặng, trái có thể bị rụng.
>>Xem thêm 4 bước phòng trừ tuyệt đối bệnh ghẻ trên cây có múi tại đây.
3/ Biện pháp phòng trừ sâu vẽ bùa trên cây có múi
Để phòng trừ được sâu vẽ bùa hiệu quả cần lưu ý đến việc cắt tỉa cành. Cắt tỉa cành đồng loạt sẽ giúp đọt non ra đồng loạt giúp kiểm soát sâu vẽ bùa hiểu quả cao nhất. Nếu để đọt ra rải rác sẽ rất khó kiểm soát.
Kiểm soát phòng trừ sâu vẽ bùa bằng cách phun thuốc trừ sâu sinh học kết hợp với amino acid khi đọt non mới nhú bằng hạt gạo. Amino sẽ giúp dưỡng lộc, bổ sung thêm vi lượng nhằm tăng vách tế bào của lá hạn chế sức tấn công của sâu vẽ bùa.
Ngoài ra, cần phải thường xuyên theo dõi quan sát thăm vườn bảo vệ các đợt đọt non, phát hiện sâu bệnh kịp thời để có hướng giải quyết.
Bón đầy đủ dinh dưỡng cho cây bằng các loại phân vi sinh,
phân bón lá để giúp nâng cao sức đề kháng của cây trồng, cây trồng phát triển tốt
lá to, lớp biểu bì dày khiến sâu non khó xâm nhập lá, hạn chế gây hại.
Bên cạnh đó cần bảo vệ và phát triển các loài thiên địch trong vườn như kiến vàng, các loại ong ký sinh họ Chalcidoidea và Ichneumonidea.